Projecten met een verhaal en andere vertelsels
– mostly in Dutch, occasionally in English
Octavia Butlers Kindred is het verhaal van Dana, een jonge zwarte vrouw uit het Californië van 1976, die getrouwd is met een jonge witte man en die in de tijd wordt teruggeslingerd naar het slavernijverleden in het Maryland van 1815. Dana is echter allesbehalve een onschuldige getuige.
‘Eén zin maar,’ zegt ze, ‘en barstensvol agressie.’ Ze kijkt me aan. ‘Zie je het?’
Verwilderd kijk ik naar de zin. Het is een zin. Maar goed, ik heb er zelf om gevraagd, om een middagje meelopen met een literair vertaler. De zin. Ik lees hem en ik lees hem nog een keer.
Er is de laatste tijd best veel te doen over literair vertalen. Over wie het kan en mag en zo. Heel waardevol, zo’n discussie. Ik ben er zo een – een literair vertaler, bedoel ik – en ik vind het altijd heerlijk om bij te leren.
Ken je dat?
Dat je bij een voorstelrondje aan de beurt komt, en dat dat dan ongeveer zo gaat?
Mijn naam is [Ine Willems],
ik ben [boekvertaler].
Neenee, we willen weten wie je bént, niet wat je dóét. (O, zit daar verschil tussen dan?)(Kennelijk. Volgens een deel van de wereld.)
Taallinks en andere aanraders
> Het instituut voor de Nederlandse taal
> Met woordenboeken van zestien eeuwen
> Meertens Instituut: Nederlandse taal en
> Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse
> A Dictionary of Phrase & Fable
> Centre National de Ressources Textuelles et
Recensies
> 8weekly
Vraagbaken en vakverenigingen
> De auteurswet
> Spoedcursus auteursrecht
> Expertisecentrum Literair Vertalen
> Nederlandse vakvereniging schrijvers,
vertalers, journalisten
> Vlaamse vakvereniging
> Overkoepelende Europese raad
Alles was dik in orde.
Er waren geen gevangenissen, geen sloppenwijken, geen gekkenhuizen, geen invaliden, geen armelui en geen oorlogen.
Alle ziekten waren overwonnen. Net als ouderdom. Ongelukken daargelaten was de dood een avontuur voor de vrijwilliger.
1 menselijke vertaler, 1 vertaalmachine en 1 post-editor. De grote vraag: als het om literatuur gaat, hoe belangrijk is dan een menselijke vertaler voor de leesbeleving van de lezer? Kan een vertaalmachine het af?
Of een vertaalmachineproduct, overgoten met de redactionele saus van een post-editor?
Wat vindt de lezer?
Al haar Mantel-vertalingen zijn in nauwe samenwerking met Hilary Mantel tot stand gekomen, maar voor de Veiliger oord-reeks hebben ze bovendien eerst samen het Engelse boek gereviseerd, waar destijds in de redactiefase pijnlijke veranderingen in waren geslopen.
Alleen al de titel zorgde voor gigantische ophef, ook al refereert die naar een officieel maar vergeten register. Er werd gedreigd met een boekverbranding, de eerste in Nederland sinds in 1624 ...
In Amerika oorspronkelijk in 1951 onder hevige censuur verschenen: scheldwoorden en seksscènes, maar ook scènes waarin kritiek werd uitgeoefend op het Amerikaanse leger, zijn gesneuveld. In de Nederlandse vertaling uit eind jaren zestig sneuvelde er nog veel meer ...
Met kerst 2011 keerde ik terug van een hilarische hedendaagse maatschappijsatire (Sarah May) en een heerlijke al even hedendaagse bildungsroman (Sefi Atta) naar de zestiende-eeuwse wereld van Thomas Cromwell en het hof van Henry VIII: naar de wereld van Hilary Mantels Wolf Hall-trilogie, die in 2009 met Wolf Hall zelf insloeg als een bom.
Boeken vertalen waarin streektaal of slang voorkomt vergt lef: als vertaler ga je namelijk altijd met de billen bloot en je kunt zeker zijn van eigen (blijvende) twijfel en andermans kritiek, welke vertaalkeus je ook maakt.
Een kolos van een boek, wat zijn het: 800 bladzijden? 900? Een paperback met priegelige print; ik heb het gekocht toen ik in mijn eerste jaar aan het Hoger Instituut voor Tolken en Vertalers in Antwerpen zat, en een hele dag colleges overgeslagen om het uit te lezen. De levendige beschrijvingen en bizarre feiten, de onvergetelijke portretten, de hilarische of intens verdrietige dialogen en de ijzingwekkende spanning zijn me altijd bijgebleven.
Een heuse politieke rel cq landsbreed homerisch gelach kwam er (in Engeland) van het titelverhaal van deze bundel,
The Assassination of Margaret Thatcher. Vanuit het Britse Hogerhuis kwam de roep om een volwaardig strafrechtelijk onderzoek naar de fictieve moord op een reeds dode persoon die in het verleden misschien of misschien ook niet zou hebben plaatsgevonden…
Om als boekvertaler cultureel ondernemer te zijn dien je een actieve invulling te geven aan competenties die haaks staan op wat de dagelijkse professie van het boekvertalen vooronderstelt.
Een greep uit Ines boekvertalingen
Verbonden
van Octavia Butler,
vertaald door Ine Willems
De val
van Sarah Moss,
vertaald door Ine Willems
Zomerwater
van Sarah Moss,
vertaald door Ine Willems
Leven als een beest
van Charles Foster,
vertaald door Ine Willems
From here to eternity
van James Jones,
vertaald door Ine Willems
The thin red line
van James Jones, hertaald door Ronnie Boley & Ine Willems
Toch de vrouw
van Melvin Konner, vertaald door
Laura van Campenhout &
Ine Willems
De moord op Margaret Thatcher
van Hilary Mantel,
vertaald door Ine Willems
Een veiliger oord: I Vrijheid,
II Gelijkheid en III Broederschap
van Hilary Mantel,
vertaald door Ine Willems
Het boek Henry
van Hilary Mantel,
vertaald door Ine Willems
De Burwood Baby’s
van Sarah May,
vertaald door Ine Willems
Tot het laatste vuur de diepzee bereikt van JM Ledgard,
vertaald door Ine Willems
Nasleep
van Carel van der Merwe, vertaald door Riet de Jong-Goossens & Ine Willems
Het negerboek
van Lawrence Hill,
vertaald door Ine Willems
Wolf Hall
van Hilary Mantel,
vertaald door Ine Willems
Hey Simona van Dimona
van Sara Shilo,
vertaald uit het Duits en Engels door Ine Willems
Vanessa
van Russell Banks,
vertaald door Ine Willems
Giraffe
van JM Ledgard,
vertaald door Ine Willems
Opkomst en ondergang van de koningin van Suburbia van Sarah May, vertaald door Ine Willems
Social Media
Ine Willems werkt samen met: